59․Շարքի բոլոր բառերը, բացի մեկից, նույն ձևով են կազմված: Գտի՛ր օրինաչափությանը չենթարկվող բառը:
ա) Մեծամիտ, ձկնորս, կաթնաջուր, պայտաձև, արծաթափայլ:
բ) Գունագեղ, արևածաղիկ, փոշեկուլ, բառապաշար, սրամիտ:
Փոշեկուլ — բոլոր բառերը միանում են ա հոդակապով իսկ փոշեկուլը ե
60․Բառերի ընդհանուր արմատները գտի՛ր, գրի՛ր դրանց ուղիղ ձևերը և տրված բառերը բացատրի՛ր արմատների միջոցով:
ա) Երրորդ, երրորդել, եռյակ, եռամյա, եռագիծ:
երեք
բ) Երկնագույն, երկնահաս, երկնասույզ, երկնային:
երկիր — երկինք
գ) Երկիմաստ, երկթև, երկհարկ, երկամսյա, երկվորյակ:
երկու
61․Տրված արմատներով բաղադրյալ բառեր կազմիր դրանք դնելով նոր բառերի սկզբում, մեջտեղում և վերջում:
Երգ, փառ(ք), մեջ, ջուր:
Երգ — երգչախումբ, համերգային, պարերգ
Փառք — փառասեր, անփառունակ, անփառք
Մեջ — միջուկ, դասամիջոց, մեկումեջ
Ջուր — ջրհեղեղ, անջրթափանց, անջուր, ջրհեղեղ
62․Տրված արմատներով բաղադրյալ բառեր կազմի՛ր՝ դրանք դնելով նոր բառերի սկզբում, մեջտեղում և վերջում:
Բույս, թույն, հույս, սենյակ:
Բույս — բուսական, անբույս
թույն — թունավոր, անթույն, թմրանյութ
հույս — անհույս, հուսամ,
սենյակ — անսենյակ, սենյակային,
63․Կետերի փոխարեն մի այնպիսի արմատ գրի՛ր, որ և՛ կետերից աջ գրված բառի հետ բարդ բառ կազմի, և՛ կետերից ձախ գրված բառի հետ:
Օրինակ՝
խիճ, …, գրել — խիճ, նկար, գրել — խճանկար, նկարագրել:
Շագանակ գույն թափ — շականակագույն գունաթափ
ծաղիկ արթ քար — ծաղկազարդ զարդաքար
հինգ անկյուն չափ — հնգանկյուն անկյունաչափ
խաչ քար սիրտ — խաչքար քարսիրտ
քանդակ գործ ընկեր — քանդակագործ գործընկեր
ավազակ խումբ պետ — ավազախումբ խմբապես
վրեժ խնդիր գիրք — վրեժխնդիր խնդիրագիր
64․Բառերն ածանցների օգնությամբ այնպես փոխի՛ր, որ անձ ցույց տան: Թվի՛ր այն ածանցները, որոնց օգնությամբ անձ ցույց տվող բառեր ստացար:
Ա. Երգել, ուսուցանել, նկարել, գործել, բնակվել, հսկել, լողալ, վարել, հաճախել, գնել, որսալ, պահել, սուտ ասել, իշխել, վեպ ասել, այցելել, վրեժ առնել, երկրպագել:
Բ. Հունձ, ուղի, թագ, զեն(ք). դատ, ձի, այգի, հնոց, ջրաղաց, խանութ, նախիր, ուղտ, պարտեզ, էշ:
Երգել — երգիչ
Ուսուցանել — ուսուցչուհի
Նկարել — նկարիչ
Գործել — գործավար
Բնակվել — բնակիչ
Հսկել — հսկիչ
Լողաղ — լողորդ
Վարել — վարիչ
Հաճախել — հաճախորդ
Գնել — գնորդ
Որսալ — որսորդ
Պահել — պահող
Սուտ ասել — ստող
Իշխել — իշխող
Վիպ ասել — վիպասաց
Այցելել — այցելող
Վրեժ առնել — վրեժառու
Երկրպագել — երկրբագող
65․Տրված բառերից նոր բառեր կազմի՛ր -ական կամ -ային ածանցներով:
Օրինակ՝
մանուկ — մանկական:
Լեռն, քաղաք, անձրև, բարեկամ, շուն, անձ(ն), զինվոր, ցամաք, ծնունդ, տուն, անապատ, դև, դյուցազն, աղաչ(ել), հրեշտակ, ստրուկ, պետ, տոհմ, հանրապետ(ություն), խորհուրդ:
Լեռն — լեռնային
Քաղաքային — քաղաքական
Անձրև — անձրևային
Բարեկամ — բարեկամական
Շուն — շնային
Զինվորական — զինվորական
ցամաք — ցամաքային
Ծնունդ — ծնդային
Տուն — տնային
Անապատ — անպատական
Հրեշտակ - հրեշտակային
66․Տրված բառերից նոր բառեր կազմի՛ր -ոց (-նոց, -անոց) ածանցով:
ա) Ծաղիկ — ծաղկանոց, հյուր — հյուրանոց, ավազակ — ավազականոց, մեղու — մեղվանոց
բ) Վիզ — վզնոց, գոգ — գոգնոց, ձեռ — ձեռնոց, մատ — մատնոց
գ) Կապել — կապոց, խարտել — խարտոց, սփռել — սփռոց
դ) (Քսան) դրամ — քսանդրամանոց, (հինգ) կիլոգրամ — հինգկիլոգրամանոց, (երեք) մետր — երեքմետրանոց
ե) Խշշալ — խշշոց, մռնչալ — մռնչոց, զռռալ — զռռոց, ոռնալ — ոռնոց, հալհլել — հալհլոց
67․Առաջին շարքի յուրաքանչյուր բառ հնարավոր բոլոր ձևերով բաղադրի՛ր (բադադրալ բառեր կազմիր) երկրորդ շարքի ածանցների հետ:
Ա. Հյուսիս, լեզու, հայր, դրախտ, տոն, նկարիչ, մեղ(ք), հարս(ն), քն(ի)ն, օտար, բազում, բն(ական), հան(ել), հաս(նել), դր (դնել), շահ(ել), պահ(ել):
Հյուսիս — հյուսիսային
լեզու — լեզվական
հայր — հայրական
դրախտ — դրախտային
տոն — տոնական
նկարիչ — նկարչական
մեղք — մեղսական
հարս(ն)հարսնացու — հարսնություն
քն(ի)ն — քննական
օտար — օտարական
բազում — բազմություն
հան(ել) — հանույթ
դր(դնել) — դրույթ
շահ(ել) — շահույթ, շահաբար
պահ(ել) — պահածո
ական, ային, անի,
(ա)բար, ոտի,
(ա)վոր,
(ա)ցու, ություն
68․ Ա շարքի ածանցներից յուրաքանչյուրը բոլոր հնարավոր ձևերով բաղադրիր Բ շարքի բառերի հետ:
Ա. Անդր, հակ, արտ, նախ, ներ, ստոր, վեր.
Բ. դառնալ, նկարել, ճառել, ճաշ, վարտիք, գործել, գրել:
Անդրադառնալ, անդրավարտիք
Հակաճառել
Արտանկարել, արտագրել
Նախաճաշ
Ներգործել
Ստորագրել
Վերադառնալ
69․Տրված բաղադրյալ բառերը բաժանի՛ր բառակազմական միավորների:
Ա. Մարդանման, մեծատուն, սառնասիրտ, ընկերասեր, գործընկեր:
Մարդանման — մարդ + ա + նման, բարդ
մեծատուն — մեծ + ա + տուն, բարդ
սառնասիրտ — սառը + ա + սիրտ, բարդ
ընկերասեր — ընկեր + ա + սեր, բարդ
գործընկեր — գործ + ընկեր, բարդ
ա շարքում բոլոր բառերը բարդ են
Բ. Նմանություն, տնակ, սառնություն, սրտիկ, ընկերանալ, սիրել, գործիք, գործիքային, գործիքավորել:
Նմանություն — նման + ություն, ածանցավոր
տնակ — տուն + ակ, ածանցավոր
սառնություն — սառը + ություն,
սրտիկ — սիրտ + իկ
ընկերանալ — ընկեր + անալ
սիրել — սեր + ել
գործիք — գործ + իք
գործիքային — գործ + իք + ային
գործիքավորել գործ + իք + ավոր + ել
բ շարքում բոլոր բառերը ածանցավոր են
70․ Լրացրո՛ւ մեկից ավելի արմատ և ածանց ունեցող (բարդածանցավոր) բառերի շարքը:
Սառնասրտություն, կիսագնդային, հեռախոսավարուհի,
Լրացրո՛ւ մեկից ավելի արմատ և ածանց ունեցող (բարդածանցավոր) բառերի շարքը:
Սառնասրտություն, կիսագնդային, հեռախոսավարուհի, շուրջերկրյա
71․Բառակապակցությունների իմաստներն արտահայտի՛ր բաղադրյալ բառերով:
Խիտ սաղարթներ ունեցող, գեղեցիկ քանդակված, նուրբ ճաշակով, լեռնային աշխարհ, բարձր գագաթ ունեցող, թմբուկ խփել, սարսափ ազդող, ասֆալտով պատված, դանդաղ սահող, քաղաքին հատուկ:
Խիտ սաղարթներ ունեցող — սաղարթախիտ գեղեցիկ քանդակված — գեղաքանդակ նուրբ ճաշակով — նրբաճաշակ լեռնային աշխարհ — լեռնաշխարհ բարձր գագաթ ունեցող — բարձագագաթ թմբուկ խփել — թմբկահարել սարսափ ազդող — սարսափազդու ասֆալտով պատված — ասֆալտապատ դանդաղ սահող — դանդաղասահ քաղաքին հատուկ — քաղաքային
72․ Աչք և գլուխ բառերով կազմի՛ր հնարավորին չափ շատ հարադրություններ ու դարձվածքներ:
Հիշիր
Արմատները բաղադրյալ բառի կազմում կարող են լինել հնչյունափոխված և անհնչյունափոխ:
Միայն արմատներով կազմված բաղադրյալ բառերը կոչվում են բարդություններ կամ բարդ բառեր (օրինակ՝ գծագիր, մեծահոգի):
Արմատով և մեկ կամ մի քանի ածանցով կազմված բաղադրյալ բառերը կոչվում են ածանցավոր բառեր (միություն, նախագիծ):
Մեկից ավելի արմատներով և ածանցով (ածանցներով) կազմված բառերը կոչվում են բարդածանցավոր (օրինակ՝ դպրոցաշինություն, մեծահոգաբար):
Բառիմաստ Բառը կարող է գործածվել ուղղակի և փոխաբերական իմաստներով: Բառի արտահայտած փոխաբերական իմաստները բխում են նրա հիմնական իմաստից:
Բաղադրյալ բառի կազմում արմատները կարող են լինել հնչյունափոխված և անհնչյունափոխ:
Բարդ բառ
Միայն արմատներով կազմված բաղադրյալ բառերը բարդ բառեր են:
Ածանցավոր բառ Արմատով և մեկ կամ ավելի ածանցներով կազմված բաղադրյալ բառերը ածանցավոր բառեր են:
Բարդածանցավոր բառ Մեկից ավելի արմատներով և ածանցով (ածանցներով) կազմված բառերը բարդածանցավոր բառեր են: