Մեխանիկական շարժում,արագություն

1. Ի՞նչ է մեխանիկական շարժումը:

Մեխանիկական շարժումը այն է որ առարկան փոխում է դիրքը

2. Ի՞նչի նկատմամբ է շարժվում գետում լողացող ձուկը:

Ափի նկատմամբ փոխում է իր դիրքը

3. Ի՞նչով է իրարից տարբերվում շարժումները:

Շարժումները տարբերվում են իրենց ձևով

4. Ի՞նչ է ցույց տալիս արագությունը:Ի՞նչ միավորներով է այն չափվում:

Present Simple Tense

1. Bob always drinks tea in the morning.

2. What does she like?

3. My sister doesn’t play tennis.

4. They often visit their grandparents at weekends

5. We sometimes go to the ice rink.

6. Where do your parents come from?

7. Do you want to go home?

8. I don’t watch television after school.

Ամբողջ թվերի համեմատումը

Առաջադրանքներ․

1)Երկու ամբողջ թվերից ո՞րն է ավելի մեծ․

ա)դրական թիվը, թե՞ զրոն — դրական

բ)բացասական թիվը, թե՞ զրոն — զրո

գ)դրական թիվը, թե՞ բացասական — դրական

2)Աճման կարգով թվարկե՛ք ամբողջ թվերը․

ա)-2-ից մինչև 7-ը

6, 5, 4, 3,

բ)-10-ից մինչև -3-ը

9, 8, 7, 6, 5, 4,

գ)-45-ից մինչև -40-ը

44, 43, 42, 41,

3)Համեմատեք ամբողջ թվերը․

0 > -3

-1 < 1

-13 < 2

-1000 < 1

25 > -25

4)Համաձուլվածքը կազմված է կապարից և երկաթից, որոնց զանգվածները հարաբերում են ինչպես 2:7 :Որքա՞ն կապար և որքա՞ն երկաթ է պարունակում այդպիսի համաձուլվածքի կտորը, եթե նրա զանգվածը 3600գ է։

800 և 2800

Լրացուցիչ աշխատանք (տանը)․

1)x թիվը դրական է, թե՞ բացասական, եթե՝

ա) x>0

բ) x<0

2)Աճման կարգով թվարկե՛ք ամբողջ թվերը․

ա)-6-ից մինչև 5-ը

5, 4, 3, 2, 1, 0, -1, -2, -3, -4, -5,

բ)-20-ից մինչև -10-ը

19, 18, 17, 16, 15, 14, 13, 12, 11, 10, 9, 8, 7, 6, 5, 4, 3, 2, 1,

գ)-4-ից մինչև 0-ն

3)Համեմատեք ամբողջ թվերը․

-4 < 2

-3 > -10

5 > -3

-16 < -12

-73 > -100

4)Կատարե՛ք գործողությունները․

2.

Ամբողջ բացասական թվեր

Նկարում ցուցադրված է օդի ջերմաստիճանը չափող ջերմաչափ:

ա) Առաջին ջերմաչափը ցույց է տալիս 0°С

Երկրորդ և երրորդ ջերմաչափերի ցուցումները կարելի է կարդալ տարբեր ձևերով՝

բ) 12 աստիճան տաքություն, կամ 12 աստիճան զրոյից բարձր, կամ+12°С

գ) 10 աստիճան ցուրտ կամ 10 աստիճան զրոյից ցածր, կամ−10°С 

+ նշանով գրված ջերմությունը կոչվում է դրական, իսկ − նշանով գրվածը՝ բացասական:

Դրական արժեքները սովորաբար գրում են առանց + նշանի։

Օրինակ՝

+ 12 = 12, + 27 = 27, + 7489 = 7489 սրանք դրական թվեր են:

Օրինակ՝

− 5,− 378, − 3/4,− 1ամբ 1/8, սրանք բացասական թվեր են:

Ուշադրություն՝

0 թիվը ո՛չ բացասական թիվ է, ո՛չ էլ դրական:

Ամբողջ դրական և բացասական թվերն ու 0-ն կոչվում են ամբողջ թվեր:

Օրինակ`

2/7, − 74ամբ․ 8/9, 0, − 5, 3/4, 12 թվերից ամբողջ են հետևյալ թվերը՝ 0, −5, 12

0-ն և բոլոր դրական թվերը միասին կոչվում են ոչ բացասական թվեր:

0-ն և բոլոր բացասական թվերը միասին կոչվում են ոչ դրական թվեր:

Առաջադրանքներ․

1)Հետևյալ թվերից ընտրիր ամբողջ թվերը:

3ամբ 2/5, 41, − 17/41,− 8, 0, 5

2)Հետևյալ թվերից ընտրիր դրական թվերը:

−7, 0, − 1/55, 6, + 55, 33, − 18

3)Գիշերը օդի ջերմաստիճանը +2°C էր, իսկ ցերեկը այն իջավ 5 աստիճանով:

ջերմաստիճանը ցերեկը։ -3

4)Խանութի մեկ շաբաթվա եկամուտների մատյանում գրված է․

10 500 դրամ

5)Լուծեք խնդիրը․

Հերթագայող մեծ և փոքր ուլունքներից կազմված ուլունքաշարում կա 50 ուլունք: ՈՒլունքաշարի թելը կտրվել է և թափված ուլունքներից 9-ը կորել են, ընդ որում կորածների մեջ փոքրերի քանակը 2 անգամ ավելի է, քան մեծերինը: Քանի մեծ և քանի փոքր ուլունք է մնացել:

19

Լրացուցիչ աշխատանք (տանը)․

1)Հետևյալ թվերից ընտրիր ոչ բացասական թվերը:

−18, 18, −3, 23, 0, −11/18, 1/3

2)Արդյո՞ք −135/45 թիվը ամբողջ թիվ է:

Այո

3)Գործածելով + և — նշանները՝ գրե’ք.

ա) 10^O տաքություն +

բ) 3^O ցուրտ +

գ) 0 — ից 7 աստիճան ցածր —

դ) 0 — ից 8 աստիճան բարձր +

4)Լուծեք խնդիրը․

Լճի մակերևույթն արագորեն ծածկվում էր ջրիմուռներով, ընդ որում ջրիմուռներով ծածկված մակերեսն ամեն օր կրկնապատկվում էր: Լճի մակերևույթը ջրիմուռներով ամբողջությամբ ծածկվեց 30 օրում: Քանի՞ օրում էր ջրիմուռներով ծածկվել լճի մակերևույթի կեսը:

30

ԲԱՌԱԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆ

28․Մի բառով գրի՛ր:

ա) Ո՞վ է, որ սովորում է դպրոցում: Այդպես կոչում են նաև նրան, ով որևէ արհեստ է սովորում:

Աշակերտ

բ) Ո՞վ է, որ ղեկավարում ու ցուցմունքներ է տալիս, ով առաջին դիրքն է գրավում ու իշխում է: Այսպես են կոչում նաև նրան, ով ճանապարհ է ցույց տալիս, առաջնորդում է:

Ղեկավար

գ) Ինչպե՞ս է կոչվում շինության ուղղահայաց մասը, որ ծառայում է շենքը մասերի բաժանող միջնորմ: Դա նաև բարձր պատնեշ է, պարիսպ:

Պատ

դ) Ինչպե՞ս է կոչվում այն հասկացությունը, որով արտահայտում ենք իրերի, երևույթների և իրադարձությունների տևողությունը: Դա չափվում է դարերով, տարիներով, ամիսներով, շաբաթներով, օրերով, ժամերով և այլն:

Ժամանակահատված

ե) Ո՞վ է այն պաշտոնական անձը, որը վարում է դատավարությունը և գործի մասին դատավճիռ կամ որոշում է ընդունում:

Դատավոր

զ) Ինչպե՞ս է կոչվում այն հասկացությունը, որով արտահայտվում է գիտակցության մեջ անցյալի տպավորությունները պահելու և վերականգնելու կարողությունը:

Հիշողություն

29․Կետերը փոխարինի՛ր տրված բառերից մեկով: Համեմատի՛ր բառի իմաստները տարբեր նախադասություններում:

Փափկել, սուր, ալիք, փչել:

սուր դանակ է պետք, որ այդ բիծը քերեմ:

Շատ սուր մարդ է ընկերս, նրա խոսքը լսել չի լինում առանց ծիծաղի:

ալիք խորտակված նավի մի բեկոր ափ հասցրեց:

Կյանքի ալիք նրան շպրտել էր ընտանիքից հեռու:

Քամին փչել էր ամբոդջ ուժգնությամբ:

Ընկերները գիտեին, որ նա էր, ոչ մի վագրի էլ չի հանդիպել: Մոմն արևից փափկել ու ծռմռվել էր:

Մի քանի քաղցր խոսքից Փափկել, էր, չորությունից ու խստությունից հետք չէր մնացել:

30․Տրված բառերը նախադասությունների մեջ գործածի՛ր ուղղակի և փոխաբերաբար:

Արևոտ, սառը, շողալ, լողալ:

Արեգը շատ արևոտ տղա է, Մարկը սառը սիրտ ունի, Աղջիկա դեմքը շողում էր,

31․Նախադասության ընգծված բառը փոխարինի՛ր տրվածներից մեկով:

Միտք, դեպք, մրցում, պետություն, վիճակ:

Ձեր տերության մեջ այդպիսի բաներ չպիտիլինեին:

Եղելության մասին շատ ուշ իմացավ:

Իրադրությունն այնքան լարված էր, որ վախենում էր ընկերներին կորցնելուց:

Այդպիսի մտադրություն չեմ ունեցել:

Մրցություն կազմակերպելիս ինձ էլ տեղյակ պահի՛ր:

Քամին Եղիշե Չարենց

հատված…

Աշնան քամին
Թռցնում է դեղին նժույգները իրա:
Ինչ-որ մի տեղ հիմա
Հավաքել է ի մի
Ու փչում է աշնան հոգեվարքի ժամին
Իր ահռելի հոգին մի վիթխարի բերան:
Քամին, Աշնան քամին
Հռնդում է հիմա.
Փոշու հսկա դեզեր փախցընում են իրար
Սարսափահար դարձած նախիրների նման:
Քամին, Աշնան քամին…
Քաղաքը գորշ ու մութ:
Ամեն անցորդ դեղին զառանցանք է հիմի,
Որ իրիկվա մեգին երազվել է քամուն:

Առաջադրանքներ

• Դուրս գրիր անհասկանալի բառերը և բառարանի օգնությամբ բացատրիր:

նժույգները, հոգեվարքի, վիթխարի, գորշ, զառանցանք,

• Պատկերացրու՝ այս բանաստեղծությունը նկար է. ինչ ես տեսնում այդ նկարում, պատմիր:

Ես տեսնում եմ մի քաղաք որտեղ կա ծառ և այդ ծառից քամին կամաց կամաց իջացնում է ներգև:

• Եթե այս բանաստեղծության քամին մարդ լիներ, ինչպիսի՞ն կլիներ (բնութագրիր)

Անհոգ տխուր և միայնակ:

• Առանձնացրու ամենամռայլ տեսարանը, հիմնավորիր:

Քաղաքը գորշ ու մութ
Ամեն անցորդ դեղին զառանցանք է հիմի
Որ իրիկվա մեգին երազվել է քամուն
Իմ կարծիքով դա այս հատվածն է որովհետև այստեղ մութ ու գորշ քաղաք է որ ամեն մի մարդ քամու համար դա երազանք է դարնում:

Պատահույթներ

Առօրյա կյանքում մենք ականատես ենք լինում տարբեր իրադարձությունների:

Օրինակ`

Անձրև է գալիս, հայրիկը նոր հեռուստացույց է գնում, Հայաստանի շախմատի թիմը հաղթում է, քո ընկերը հիվանդանում է և այլն:

Այս իրադարձությունների մեջ առանձնացնենք երեք տեսակներ:

1) Իրադարձություններ, որոնք միշտ կատարվում են:

2) Իրադարձություններ, որոնք երբեք չեն կատարվում:

3) Իրադարձություններ, որոնք երբեմն կատարվում են, իսկ երբեմն էլ՝ ոչ:

Լավ հասկանալու համար այս գաղափարները, դիտարկենք զառը, որի նիստերի վրա տեղադրված են 1,2,3,4,5,6 թվերը:

Պատկերացնենք երեք իրադարձություններ՝

1) զառը գլորելուց բացվում է 1,2,3,4,5,6 թվերից որևէ մեկը,

2) զառը գլորելուց բացվում է 10 թիվը,

3) զառը գլորելուց բացվում է 6 թիվը:

Այս իրադարձություններից՝

— առաջինը հաստատ կկատարվի (զառը կկանգնի որևէ նիստի վրա և կբացվի 1,2,3,4,5,6 թվերից որևէ մեկը),

— երկրորդը երբեք չի կատարվի (զառի նիստերի վրա չկա 10 թիվը, ուստի անհնար է, որ 10 թիվը բացվի),

— երրորդը երբեմն կատարվում է, իսկ երբեմն էլ՝ ոչ (եթե բացվի 6-ը, ապա կկատարվի, իսկ եթե բացվի 1,2,3,4,5 թվերից որևէ մեկը, ապա՝ ոչ):

Առօրյա իրավիճակներում ևս իրադարձությունները նման են այս երեք տեսակներին: 

— «Ֆուտբոլիստի հարվածից վեր բարձրացած գնդակը կընկնի գետնին» իրադարձությունը միշտ կատարվում է,

— «Ֆուտբոլիստի հարվածից հետո գնդակը կթռնի 10 կիլոմետր» իրադարձությունը երբեք չի կատարվում,

— «Ֆուտբոլիստի իրացրած 11 մետրանոց հարվածը գոլ կլինի» իրադարձությունը կարող է կատարվել կամ՝ ոչ:

1) Իրադարձությունը կոչվում է հավաստի, եթե այն միշտ տեղի է ունենում:

2) Իրադարձությունը կոչվում է անհնար, եթե այն երբեք տեղի չի ունենում:

Մաթեմատիկայում կարևոր են երրորդ տեսակի իրադարձությունները, որոնք որոշակի պայմանների դեպքում կարող են տեղի ունենալ կամ տեղի չունենալ:

Այդպիսի իրադարձությունները կոչվում են պատահույթներ(պատահական իրադարձություններ):

Հաճախ մենք ինքներս կարող ենք ստեղծել պայմաններ և ստուգել, թե արդյո՞ք այս կամ այն իրադարձությունը տեղի ունի այդ պայմաններում:

Այդ դեպքում ասում են, որ կատարվում է պատահական փորձ:

Պատահական փորձն ունի տարբեր ելքեր և այն կարելի է կրկնել ցանկացած քանակությամբ:

Պատահական փորձերի օրինակներ են՝ մետաղադրամի կամ զառի նետումը, թիրախի վրա կրակելը, տուփից գնդիկ հանելը և շատ ուրիշներ:

Պատահական իրադարձությունները ուսումնասիրում է մաթեմատիկայի ճյուղերից մեկը, որը կոչվում է հավանականությունների տեսություն:

Հավանականությունների տեսության մեջ պատահույթները ընդունված է նշանակել լատիներեն մեծատառերով՝ A,B,C,D,X,Y,Z: Հավաստի իրադարձությունը նշանակում են հունարեն «օմեգա» մեծատառով՝ Ω, իսկ անհնար իրադարձությունը՝ ∅ նշանով:

Առաջադրանքներ․

1)Ընտրիր տրված իրադարձության վերաբերյալ ճիշտ տարբերակը:

Հունվար ամսից հետո գալիս է գարունը:

• հավաստի իրադարձություն է
• պատահույթ է
• անհնար իրադարձություն է

2)Թվարկված իրադարձություններից ո՞րն է հավաստի իրադարձություն:

Ընտրիր ճիշտ տարբերակը:

• Մայիս ամսից հետո գալիս է հունիս ամիսը:
• Զառը գլորելիս բացվում է երկու թիվը:
• Մուրճով մետաղին խփելիս ձայն չի գալիս:

3) Հետևյալ իրադարձություններից որո՞նք են պատահույթներ.

ա) Դուք դուրս եք գալիս տնից և հանդիպում եք Ձեր վերևի բնակարանում ապրող հարևանին։
բ) Ուժգին քամի է փչում, իսկ ծառերի տերևները չեն շարժվում։
գ) Սեղանի թենիս խաղալիս Դուք հաղթել եք Ձեր ընկերոջը (որը  նույնքան լավ է խաղում, որքան Դուք)։
դ) Թռչնակը ներս կթռչի Ձեր սենյակը։

4) Տուփում կա 10 կոնֆետ: Նրանցից 9-ը կարմիր թղթով են, մեկը` կապույտ: Տուփից, առանց նայելու, հանում են մեկ կոնֆետ: Կարելի՞ է արդյոք նախապես ասել, թե այն ինչ գույնի կլինի: Ի՞նչ երկու պատահական իրադարձություններ կարող են տեղի ունենալ:

5)Տրված թվերը բաժանվում են 9-ի։ Որոշե՛ք, թե ինչ թվանշաններ պիտի գրված լինեն աստղանիշերի տեղում.
352*, 2*87, 11*7, *465։

Տնային աշխատանք․

1)Պարզիր, թե արդյո՞ք հետևյալ իրադարձությունն անհնար իրադարձություն է:

Աշունից հետո գալիս է ամառը:

2)Հետևյալ իրադարձություններից որո՞նք են հավաստի.

ա) Դուք միացրել եք լույսը, իսկ լամպը չի վառվել։
բ) Զամբյուղում 10 խնձոր կար։ Երբ զամբյուղի մեջ դրեցին ևս մեկ խնձոր, այնտեղ եղավ 11 խնձոր։
գ) Զամբյուղում 5 տանձ կար։ Երբ զամբյուղի մեջ 4 խնձոր էլ դրեցին, այնտեղ եղավ 9 խնձոր։
դ) Հրաձիգը կրակել է և դիպել թիրախին։
ե) Չորս մարդու համար ճաշ պատրաստելիս խոհարարը պղնձի մեջ լցրեց կես տուփ աղ։ Ճաշը աղի ստացվեց։

3)Գրե՛ք յոթ թվերի հաջորդականություն, որում՝

ա) առաջին թիվը 5-ն է, իսկ յուրաքանչյուր հաջորդը 4-ով մեծ է նախորդից.
բ) առաջին թիվը 3-ն է, իսկ յուրաքանչյուր հաջորդը 4 անգամ մեծ է նախորդից.
գ) առաջին թիվը 2187-ն է, իսկ յուրաքանչյուր հաջորդը 3 անգամ փոքր է նախորդից.
դ) առաջին թիվը 6-ն է, երկրորդը՝ 2-ը, իսկ յուրաքանչյուր հաջորդը հավասար է նախորդ երկուսի գումարին։

Նախնադար

1․ Ի՞նչ է նախնադարը։ Ի՞նչ չափանիշով է դարաշրջանների բաժանվում մարդկության վաղնջական շրջանի պատմությունը։

Նախնադարը այն է որտեղ մարդիկ ապրել են քարանձավներում

2․ Ե՞րբ է սկսվել և ավարտվել քարի դարը։

3 միլյոն տարի առաջ

3․ Քանի՞ փուլի է  բաժանվում քարի դարը։ Նշե՛ք նաև դրանց հունարեն անունները։

3 փուլի

4․ Ե՞րն է ավարտվել հին քարի դարը Հայաստանում։ Քանի՞ փուլի է այն բաժանվում։

6 հազարամյակին

5․ Պատմե՛ք հին քարի դարի բնորորշ գծերի մասին։ Պալեոլիթյան ի՞նչ կայաններ գիտեք Հայստանումում։

Հին քարեդարյան մարդիկ ապրում էին խմբերով որոնք կոչվում էին նախնադարյան մարդկային հոտեր զբաղվում էին հավաքչությամբ և որսորդությամբ հին քարի դարի կարևոր նվաճումներից էր կրակի գյուտը պալեոլիթի վերջում ձևավորվեց բանական մարդը պալեոլիթյան կարևոր կայաններ կան Արտին լեռան վրա Արզնիում և այլ վայրերում

ԱՇՆԱՆ ԵՐԳ Վահան Տերյան

Ցրտահա՜ր, հողմավա՚ր.
Դողացին մեղմաբար
Տերևները դեղին,
Պատեցին իմ ուղին…
Ճաճանչները թոշնան…
Կանաչներիս աշնան —
Իմ խոհերը մոլար՝
Ցրտահա՜ր, հողմավա՜ր…
Կրակներըս անցան,
Ցուրտ ու մեգ է միայն.
Անուրջներըս երկնածին
Գնացի՜ն, գնացի՜ն…

Առաջադրանքներ

1. Բացատրիր ցրտահար, հողմավար, ճաճանչ, խոհ, մոլար, մեգ, անուրջ, երկնածին բառերը (կարող ես օգտվել բառարանից):

Ցրտահարված, ցրտից վնասված, ցուրտը տարած

Հողմից վարվող քշվող տարվող

Ճառագայթ, Շող, ցոլք, Փայլ, շողշողյու

խոհերը մեր, ունեն կշիռ, ունեն խորք

Թյուր, սխալ, Մոլորված

Երկրի վրա իջած մառախուղի թանձր շերտ

Երազ, տեսիլք

 Երկնքից ծնված ծագած, ոչ երկրային

2. Ինչերն են ցրտահար ու հողմավար. ինչու է բանաստեղծը դրանք նմանեցնում իրար:

չգիտ եմ

3. Ամենաշատ գույները բանաստեղծության ո՞ր քառատողում (տան մեջ) ես տեսնում: Ասածներդ հիմնավորիր մեջբերումներով:

դեղին և կանաչ